یکی از جنبه‌های کلیدی استفاده از خودرو و رانندگی، داشتن فضای مناسب و راحت برای پارک کردن است. طراحی پارکینگ‌ها به شیوه‌ای استاندارد و کارآمد مستلزم توجه دقیق به اصول و مقررات مختلف است. همچنین لازم به یادآوری است که استانداردهای طراحی بسته به نوع پارکینگ متفاوت است و هر دسته – چه عمومی، مسکونی یا تجاری – مجموعه الزامات و دستورالعمل‌های طراحی خاص خود را دارد.
اهمیت و اصول طراحی پارکینگ
در طول روز، افراد بی‌شماری برای رفت و آمد و جابجایی در سطح شهر به اتومبیل متکی هستند. به عبارت دیگر، استفاده از وسایل نقلیه شخصی یا عمومی به یکی از نیازهای ضروری روزمره زندگی شهری مدرن تبدیل شده است. در حالی که بسیاری از مردم حمل و نقل عمومی را به دلایل راحتی یا هزینه ترجیح می‌دهند، برخی دیگر صرف نظر از مسافت – چه کوتاه و چه بلند – از وسایل نقلیه شخصی خود استفاده می‌کنند.
برای کسانی که با ماشین شخصی خود رانندگی می‌کنند، یکی از مهمترین دغدغه‌ها، یافتن فضای پارکینگ امن و مناسب است، مکانی که بتوانند به راحتی و با اطمینان از ایمن بودن وسیله نقلیه خود پارک کنند. بنابراین، به کارگیری اصول طراحی مناسب پارکینگ در طراحی داخلی ساختمان برای اطمینان از اینکه پارکینگ نهایی هم کاربردی است و هم مطابق با استانداردها ساخته شده است، حیاتی است.
همچنین شایان ذکر است که اصول طراحی بر اساس نوع پارکینگ متفاوت است. قوانین و مشخصات مورد استفاده برای یک نوع پارکینگ را نمی‌توان به طور جهانی برای نوع دیگر اعمال کرد. دسته‌های رایج شامل سیستم‌های پارکینگ مکانیزه، پارکینگ‌های مسکونی، پارکینگ‌های روباز و پارکینگ‌های عمومی واقع در فضاهای مشترک است.
هر نوع پارکینگ از استانداردهای طراحی و ساخت منحصر به فرد خود پیروی می‌کند. در بخش‌های بعدی، نگاهی دقیق‌تر به دستورالعمل‌های کلی و اصول اساسی مربوط به طراحی انواع مختلف پارکینگ‌ها خواهیم داشت.
طراحی پارکینگ مکانیزه
در میان انواع مختلف امکانات پارکینگ که معمولاً در مناطق شهری یافت می‌شوند، پارکینگ‌های مکانیزه از پیشرفته‌ترین و کارآمدترین راه‌حل‌های مورد استفاده در سراسر جهان هستند. طراحی پارکینگ مکانیزه استاندارد و چند طبقه مستلزم رعایت اصول مهندسی و مقررات ایمنی خاص است.
سیستم‌های پارکینگ مکانیزه عموماً به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: مکانیزه مستقل و مکانیزه ترکیبی. یکی از الزامات کلیدی در ساخت ساختمان، اطمینان از دسترسی آسان ماشین‌های آتش‌نشانی به اطراف تأسیسات است. علاوه بر این، سازه باید قادر به تحمل بارهای بیش از 30 تن باشد.
برای اهداف ایمنی، حداقل مقاومت در برابر آتش برای دیوارهای جانبی و ستون‌های سازه باید حداقل یک ساعت (1 hour) باشد. مسیرهای پیاده‌روی در داخل تأسیسات باید حداقل عرض 92 سانتی‌متر داشته باشند تا امکان عبور ایمن برای کاربران و پرسنل نگهداری فراهم شود. علاوه بر این، هر پارکینگ مکانیزه باید به خاموش‌کننده‌های دستی پودر خشک مجهز باشد که به طور استراتژیک در محل‌های تحویل خودرو یا در تمام نقاط ورودی و خروجی اصلی قرار داده شوند.
در نزدیکی ورودی هر طبقه، شاخه‌های اتصال با قطر 1.5 اینچ باید نصب و قرار داده شوند تا بتوانند به طور موثر کل مساحت طبقه را پوشش دهند. دیوارها و عناصر سازه‌ای باید با استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش ساخته شوند تا در صورت بروز شرایط اضطراری خطر به حداقل برسد.
برای سازه‌های پارکینگ مکانیزه بلندتر از 9 متر، اسکلت فولادی باید به گونه‌ای طراحی و ساخته شود که در برابر تنش‌های مختلف محیطی و سازه‌ای مقاومت کند و دوام و ایمنی را در شرایط بحرانی تضمین کند.
طراحی پارکینگ هوشمند
یکی دیگر از انواع مدرن در طراحی پارکینگ ویلایی و ساختمان، سیستم پارکینگ هوشمند است. از طریق فناوری پارکینگ هوشمند، رانندگان می‌توانند به راحتی با استفاده از برنامه‌ای که روی تلفن‌های همراه خود نصب می‌کنند به اطلاعات لحظه‌ای در مورد فضاهای پارکینگ موجود در نقاط مختلف شهر دسترسی پیدا کنند. این نوع سیستم به ویژه برای مناطق پرترافیک مانند مجتمع‌های اداری، مراکز خرید، فرودگاه‌ها، بیمارستان‌ها و هتل‌ها مناسب است.
در محیط‌های شهری شلوغ که فضاهای پارکینگ محدود هستند، راهکارهای پارکینگ هوشمند جایگزینی کارآمد و راحت ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها رانندگان را قادر می‌سازند تا به سرعت از طریق پلتفرم‌های دیجیتال یکپارچه، فضاهای پارکینگ موجود را پیدا کنند و زمان صرف شده برای جستجوی پارکینگ را به طور قابل توجهی کاهش دهند. علاوه بر این، اجرای طراحی پارکینگ هوشمند نه تنها راحتی را افزایش می‌دهد، بلکه امنیت خودرو را نیز بهبود می‌بخشد و به کاربران امکان می‌دهد وضعیت خودروی خود را در لحظه رصد کنند.
عملکرد اصلی یک سیستم پارکینگ هوشمند مبتنی بر استفاده از حسگرها نصب شده در سراسر پارکینگ‌ها است. این حسگرها داده‌های مربوط به فضای پارکینگ موجود و مکان دقیق آن را جمع‌آوری و به یک پلتفرم متمرکز منتقل می‌کنند که سپس از طریق برنامه‌های تلفن همراه به کاربران نمایش داده می‌شود. در نتیجه، رانندگان می‌توانند به راحتی و بدون رانندگی یا تأخیر غیرضروری، فضاهای پارک مناسب را پیدا کنند.
دو نوع حسگر اصلی معمولاً در این سیستم‌ها استفاده می‌شوند: سنسورهای اولتراسونیک و سنسورهای مغناطیسی. به‌کارگیری فناوری پارکینگ هوشمند مزایای زیست‌محیطی و شهری متعددی از جمله کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و بهبود مدیریت ترافیک در سراسر شهر را به همراه دارد.
طراحی پارکینگ عمومی
یکی دیگر از مقوله‌های مهم در زیرساخت پارکینگ به خصوص ساختمان‌های تجاری، پارکینگ عمومی است که نیاز به رعایت استانداردها و مقررات خاص طراحی دارد. با افزایش تعداد وسایل نقلیه و جریان مداوم ترافیک شهری، **تقاضا برای پارکینگ‌های عمومی با طراحی مناسب** در اکثر شهرها به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
طراحی این نوع پارکینگ شامل رعایت مجموعه‌ای از قوانین اجباری و دستورالعمل‌های برنامه‌ریزی شهری برای تضمین ایمنی، دسترسی و کارایی است. یک قانون کلیدی بیان می‌کند که ورودی پارکینگ عمومی نباید تا تقاطع دو خیابان یا خط امتداد یابد، زیرا این امر می‌تواند مانع جریان ترافیک شده و خطرات ایمنی ایجاد کند.
برای پارکینگ‌هایی با بیش از 25 واحد، عرض دروازه ورودی باید حداقل 5 متر باشد. در مقابل، پارکینگ‌هایی با کمتر از 25 واحد باید حداقل عرض رمپ 3.5 متر داشته باشند. علاوه بر این، در طراحی پارکینگ‌های عمومی، هر مسیر دسترسی وسیله نقلیه معمولاً باید فقط یک دروازه ورودی داشته باشد تا جریان را کنترل کرده و نظم را تضمین کند.
با این حال، هنگامی که مساحت زمین از 20 متر بیشتر شود، دو دروازه جداگانه مجاز است. حداقل ارتفاع مجاز در ورودی پارکینگ‌های استاندارد باید 1.80 متر باشد که از برخورد وسایل نقلیه با سازه‌های بالای سر جلوگیری می‌کند. حداکثر شیب رمپ برای دسترسی وسیله نقلیه به 15 درصد محدود می‌شود که ورود و خروج ایمن و قابل مدیریت را تضمین می‌کند. علاوه بر این، حداکثر ارتفاع داخلی پارکینگ‌های واقع در طبقات پیلوت نباید از 2.4 متر تجاوز کند.
این مقررات تضمین می‌کنند که امکانات پارکینگ‌های عمومی ایمن، کارآمد و سازگار با استانداردهای طراحی شهری هستند و هم حجم بالای ترافیک و هم راحتی کاربران را برآورده می‌کنند.
طراحی پارکینگ روباز
وقتی شهرها با کمبود فضای پارکینگ مواجه می‌شوند، یک راه‌حل عملی توسعه پارکینگ‌های روباز است. طراحی این امکانات روباز نیازمند به کارگیری اصول بهینه سازی برای استفاده کارآمد از فضا و تضمین جریان روان ترافیک است.
برخلاف سازه‌های چند طبقه یا زیرزمینی، پارکینگ‌های روباز به عنوان زیرساخت دائمی طبقه بندی نمی‌شوند. با این حال، اگر فضای کافی برای حرکت و مانور وسایل نقلیه وجود داشته باشد، به طورکلی پذیرفته می‌شود که یک فضای پارکینگ می‌تواند به ازای هر ۱۵ متر مربع از فضای باز اختصاص داده شود.
به‌طورکلی، اگر ۵۰٪ از یک ملک که برای اهداف صنعتی یا سایر اهداف استفاده می‌شود – توسط ساختمان‌ها یا تأسیسات اشغال شده باشد، می‌توان برای هر ۱۵ متر مربع از فضای باز باقی‌مانده، یک فضای پارکینگ ایجاد کرد. به طور مشابه، برای املاک مسکونی یا مختلط، اگر یک پروژه ساختمانی تا ۶۰ متر مربع از کل زمین را اشغال کند، مالک مجاز است یک فضای پارکینگ برای هر ۱۵ متر مربع اضافی از زمین مازاد تعیین کند.
این رویکرد برای طراحی و ساخت پارکینگ‌های روباز معمولاً در زمین‌های صنعتی یا نیمه توسعه یافته، که فضای آزاد کافی در دسترس است، اعمال می‌شود. در مجموع، استفاده از زمین‌های باز یا بلااستفاده برای ساخت پارکینگ، به ویژه در مناطق شهری متراکم، راه حلی اقتصادی و انعطاف پذیر است.
طراحی پارکینگ مسکونی
یکی دیگر از جنبه‌های اساسی زیرساخت پارکینگ، طراحی پارکینگ‌های مسکونی است که باید از استانداردهای خاصی برای برآورده کردن نیازهای ساکنان ساختمان پیروی کند. هر ساختمان مسکونی یا مجتمع مسکونی به یک پارکینگ مناسب و با طراحی مناسب نیاز دارد تا راحتی و سازماندهی را برای صاحبان وسایل نقلیه تضمین کند.
طبق معیارهای کلی طراحی داخلی ساختمان، واحدهای مسکونی کوچکتر از ۱۵۰ متر مربع باید یک فضای پارکینگ داشته باشند. برای واحدهایی با مساحت ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر مربع، ۱.۵ فضای پارکینگ مورد نیاز است، در حالی که واحدهای بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع باید دو فضای پارکینگ را فراهم کنند.
برای مجتمع‌های آپارتمانی، به هر واحد ۱۰۰ متر مربعی واقع در طبقات اول و دوم باید یک فضای پارکینگ اختصاصی اختصاص داده شود. با این حال، در ساختمان‌هایی با تعداد فرد واحد، ممکن است برای هر واحد امکان داشتن فضای پارکینگ وجود نداشته باشد، در نتیجه یک واحد فاقد فضای پارکینگ مشخص می‌شود.
از نظر ابعاد، حداقل عرض برای یک پارکینگ تکی باید ۲.۵ متر باشد. هنگامی که دو فضای پارکینگ در کنار هم قرار می‌گیرند، عرض مجموع فضای پارکینگ باید ۴.۵ متر باشد و برای سه فضای پارکینگ مجاور، عرض ۷ متر مورد نیاز است. طول استاندارد پارکینگ باید ۵ متر باشد و حداقل اندازه فضای پارکینگ باید ۵ × ۲.۵ متر باشد.
ارتفاع ورودی یک پارکینگ مسکونی نباید کمتر از ۱.۸۰ متر باشد تا فضای عبور ایمن وسایل نقلیه تضمین شود. در نهایت، حداکثر شیب رمپ برای پارکینگ‌های مسکونی به ۱۵٪ محدود می‌شود که تعادلی بین دسترسی و ایمنی برای وسایل نقلیه‌ای که وارد یا خارج می‌شوند، فراهم می‌کند.
طراحی پارکینگ منزل
هنگام طراحی پارکینگ منزل یا ویلا، رعایت معیارهای استاندارد طراحی برای اطمینان از کاربردی بودن، ایمنی و سهولت دسترسی ضروری است. هر ملک مسکونی – چه یک خانه مستقل و چه بخشی از یک مجتمع مسکونی – به یک فضای پارکینگ با برنامه‌ریزی مناسب نیاز دارد تا وسایل نقلیه به راحتی در آن جای بگیرند.
این پارکینگ‌ها باید مطابق با استانداردهای تعریف شده ساخته شوند تا بتوانند به طور مؤثر نیازهای روزانه ساکنان ملک را برآورده کنند و در عین حال عملکرد و هماهنگی بصری را با طراحی کلی معماری خانه حفظ کنند.
